Archives de catégorie : E Brezhoneg

Pirc’hirinaj e Karaez gant Alan Stivell

Emgav etre ur Bigouter ha barzh meur keltiek e saloñs levrioù Karaez. (Trug da Yann Pelliet evit ar foto)

Tu ‘m eus bet da eskemm disadorn gant Alan Stivell diwar-benn un arvest ba Gelveneg er bloavezh 1969 e gastell Kergoz. Ar wech kentañ din pa ‘m oa pemzek bloaz da evañ ur banne chouchenn, paeet gant Alan. Kontet ‘m eus dezhañ ‘vez ag ar c’hanaouenn (pe ar gwerz) “Tri martolod yaouank” (30 pozioù) oa kanet er beilhadegoù gant va vamm-gozh-kuñv, Augustine Le Pavec, gwreg Alan ar Floc’h, paotr an houarn-gwenn er fritur Salles er Gelveneg. Marteze e oa bet krouet ar ganaouenn-mañ gant martoloded Lechiagad, ar pezh a soñj ivez Alan..

Haïku e Plabenneg

Cultur ‘envie, ur gevredigezh gouestlet d’ar sevenadur ‘neus kinniget un abadenn “sevel haiku” e galleg hag e brezhoneg e Plabenneg hiriv, heñchet gant Eliane Talabardon.

Bez eo an haiku ar barzhoneg bihanañ a zo er bed, met daoust dezhañ da vezañ berr n’eo ket dister evit-se.

An diskar-amzer eo, setu goude ur ur bourmenadenn eo bet lakaet war wel penaos skrivañ haiku gant gerioù lufret. Ur pennad barzhoniezh liammet gant an natur.

Setu amañ ar pezh ‘meus ijinet gant ur skeudenn bewech:

Hag unan all:

Hag unan ouzhpenn :

Ar Vro Bagan e Meneham

Ar benseerien

Savet eo an abadenn-mañ diwar pezh-c’hoari Tangi Malmanche, Ar Baganiz, bet c’hoariet alies gant Ar Vro Bagan, e brezhoneg koulz hag e galleg. E 1954 e krog an istor : un toullad bugale a zo deut da dremen an hañv e Brignogan, e trevadenn-hañv Renault.

Emaint o pourmen e kêriadenn Meneham, e Kerlouan. Gwelet a reont merc’hed o lakaat bezhin da sec’hañ, pesketaerien o tont eus ar mor. Dre d’ar mare-se emaer o filmañ ar pezh-c’hoari Ar Baganiz en terouer.

Mont a ra ar vugale da sellet ha da c’hoari er film zoken. Gwelet a reer ul lodenn eus ar pezh-c’hoari dirak an tiez kozh : an ostaleri, ar c’hazarn, an tiez kuzh-daol, ti-soul Job Salou.

E 1681 e tremen istor Ar Baganiz : nevez embannet eo lezenn ar Mor gant Colbert. Difenn eo, hiviziken, kemer ar peñse deut gant ar mor, ha barnet d’ar marv an neb a raio tan da lakaat al listri d’ober peñse. Gwall-amzer a zo, ul lestr saoz a zo en argoll. Petra a raio ar Baganiz, mitio ?

Evit gouzout hiroc’h, lec’hienn Ar Vro Bagan

Farser an 28 a viz Kerzu hag ar voereb Fine

Ba’ ma c’harter, anv ar faktour (paotr al lizhiri) oa Larzul. Ya, Larzul, evel fourmaj Ploneour, kenstriver hini Pouldreuzig, gwall anavezet gant ar vartoloded.

Ur paotr mat e-touez ar baotred vat e oa eñ. Hag hiriv c’hoazh. Un den chik, me lâr deoc’h !

Met kalite kentañ paotr al lizhiri oa ar fent e rae gant ar re all, an divegadoù goapaer-dic’hoarzh hag a laoske divouezh ar re a grede serriñ e veg dezhañ.

E-touez ar re-mañ e oa teir vaouezh enorus, deuet d’un oad doujadus ha blije kalz dezhe gervel ar farser-se.

Teodoù fall, goaparezed, konchennerezed-tout ar re-mañ! Met diwall da begadoù lemm paotr an arzh al lizhiri !

Setu an den o erruout evel boas war e varc’h-houarn er straed, war-zu unnek eur d’ar vintin, d’ar 28 a viz Kerzu. Evel ma n’eo ket re fall an amzer, emaint dija an teir flaperezed aze war ar riblenn o c’hortoz anezhañ. Hag araok n’ije eñ kroget da lakaat al lizhiri b’ar vouestoù, ur bern goulennoù a zeue maez d’o genoù gante.

— Penaos ‘mañ kont ganeoc’h, Aotrou Laer Zul ?

— Ac’hanta, Aotrou farser, keloù mat ‘zo ganeoc’h ?

— Ha neuze, Aotrou fakturer, leun a zraoù ez eus c’hoazh da baeañ ?

— Un istorig ho p’eus da gontañ deomp ?

— Klevet p’eus keloù nevez ba’ kreizker ?

Laosk a ra ar farser ar flaperezed o c’hanañ o kantikoù hag eñ en ur gemerañ ur min benniget, gant ar mennozh da c’hoari dezhe un taol fin diouzh e c’hiz.

Gwelet vez ’z eus kalz startijenn ganeoc’h ar mintin-mañ ! Mod pe vod gobari yac’h-pesk oc’h, ar pezh n’eo ket gwir gant tout an dud !

— O ma ! Unan bennak a anavezomp ?

Gwelet ‘vo ma’ moc’h ken fin hag ‘vez soñjet ganeoc’h. Klevet ’m eus ur c’heloù fall o tont deus tu Men-Meur.

— Ha piv eo ?

N’ho peus ket gouezet ? Fall eo an traoù gant Tan’ Fine. Koulz emañ hi o vont da vervel !

— Piv eo Fine ?

— Fine piv ?

— Gant piv emañ e gwaz b’ar mor ?

— Fine deus Penn-an-Hent ? Emañ aet pell ganti ?

Ma ! Ur sapre vandennad hini sot emaoc’h ! Soñjit ‘ta ! Soñjit un tammig araok lavar forzh petra, kwa ! A-benn tri devezh, e vo fin ar bloaz ha rag-se Tan’ Fine zo o vont da witaat ac’hanomp !

Ha tri sapre inosantez emaoc’h, c’hwi ! N’eus ket unan evit saveteaat ar re all !

Dreist-holl pa vez hiriv an 28 a viz Kerzu, devezh gouel an Inosanted ! C’hwi oar mat !

— Iche, paour-kaezh maouezed !

— O ma ! Ma doue benniget !

— Ma ! Chechuch ! Chechuch Mari Josef !

— Che yeyeye ! N’eo ket gwir !

— Tapet omp bet spontus ganeoc’h !

— Ha brav ha kaer neuze ! Hañ !

Bloavezh mat deoc’h ! Inosantezed kaer !

Klaod P